D Vitaminin Temel Fonksiyonu Nedir?
İnsan vücudu birbirine bağlı çarklarla çalışan bir makine gibidir ve o makinenin çalışmasını sağlayan çarklardan birsi de D vitaminidir. D vitamini vücutta başta kalsiyum fosfor emilimi olmak üzere birçok fonksiyon üzerinde etkin rol oynar ve eksikliği bu fonksiyonların düzgün çalışamamasına sebep olur. Yani çarklardan birinin aksaması diğer çarkların dönüşünü de bozmaktadır.Temel fonksiyonu, incebağırsaktan kalsiyum ve fosfor emilimini arttırmak olan D vitamini, kemik gelişimi ve değişimi üzerinde de oldukça önemli etkilere sahiptir.
D Vitamini Eksikliğinde Neler Olur?
D vitamini eksikliğinde, özellikle yaşlılarda kırık oluşumunun kolaylaştığı görülmektedir. D vitamini eksikliğinde diyetle alınan kalsiyum yalnızca %10-15 gibi bir oranda emilirken D vitaminin yeterli olduğu bir vücutta bu emilim %30-40 oranına çıkabilmektedir. Aynı şekilde fosforun emilimi de D vitamini varlığında %60’tan %80’e kadar artmaktadır. 25(OH)D3, kalsiyum ve fosforun sadece emilimini arttırmakla kalmayıp böbrekten atılımlarını azaltarak plazma konsantrasyonlarını da korumaktadır.
D vitamininin etki göstermek için bağlandığı reseptör kalp, pankreas, deri, immün hücreler dahil hemen hemen vücuttaki tüm hücrelerde yer almaktadır. Bu durum D vitamininin birçok fonksiyonda rol alışını açıklamaktadır. 200den fazla geni regüle attığı bilinen D vitamini pankreastan insülin salınımını artırır, D vitamini eksikliğinde insülin salınımı da azalacağında diyabet hastalığı riski artmaktadır. Birçok çalışmada tip 1 diyabet hastalarında D vitamini seviyesinin normalden düşük olduğu gözlemlenmiştir.
Araştırmalar, ekvatordan uzaklaştıkça artan D vitamini eksikliğine bağlı olarak kardiyovasküler hastalıklar, hipertansiyon gibi hastalıkların sayısında gözle görülür bir artış olduğunu bildirmektedir. Yapılan bir çalışma göstermiştir ki, 3 ay boyunca haftada 3 defa UV-B ışınlarına maruz bırakılan hipertansiyon hastalarının 25(OH)D seviyelerinde %180’e varan bir artma gerçekleşmiş, buna bağlı olarak da kan basınçları normal seviyeye düşmüştür.D Vitamini ve Bağışıklık Sistemi
D vitamini bağışıklık sistemi üzerinde de kilit rol oynamaktadır. T ve B lenfositlerini aktive ederek immünomodülatör etki oluşturur, böylece bağışıklık sistemimiz hastalıklara karşı savunma için harekete geçer. İmmün sistem üzerinde ki etkisinin yanı sıra hücre çoğalması ve apoptozu üzerinde de rol oynayan D vitamini yaygın kanser türlerinin önlenmesinde ve iyileştirilmesinde kanserli hücreleri inhibe ederek etki gösterir.
D vitamini eksikliğinin yaygın olduğu aylarda bronşiolit vakalarının da artması, D vitaminin akciğerler üzerindeki etkisine de bir kanıt oluşturmaktadır. Bronşiolit dışında, kistik fibrozis, kronik akciğer hastalıkları, tüberküloz ve influenza hastalıkları da D vitamini eksikliğinin solunum sistemi üzerindeki etkilerindendir.
Sonuç olarak D vitamini eksikliği vücudumuzdaki bir çok organ üzerinde negatif etkiler oluşturabilmektedir. Serum 25(OH)D3 seviyesini 30-50 ng/ml düzeylerinde tutmak kemik sağlığımız ve birçok kronik hastalıktan korunmamız için oldukça önemlidir.
Sizlerde sağlıkla yaşamak istiyorsanız bizlere ulaşın. Sağlıklı yaşam bilgileri! Bize ulaşın (saglikla.com.tr) Sağlıkla Kalın.
Dr. Öğr. Üyesi Lutfiye Karcıoğlu Batur
